Loading...Cây rau má, đôi khi còn được gọi dưới những cái tên như tích tuyết thảo, lôi công thảo hay liên tiền thảo. Tên tiếng anh của cây là Centella. Trong các bộ sách khoa học, cây rau này được gọi dưới cái tên Centella asiatica (L.) Urban, hay Hydrocotyle asiatica L , Trisanthus cochinchinensis Lour. Hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu một số bài thuốc từ cây rau má chữa trị bệnh hiệu quả trong y học qua bài viết sau nhé.
Vài nét tổng quan về cây rau má
Phân loại khoa học
Cây rau má được các nhà khoa học phân vào giới thực vật (Plantae), thuộc bộ hoa tán (Apiales), họ hoa tán (Apiaceae), phân họ Mackinlayoideae, chi rau má (Centella) và loài Centella asiatica (L.) Urban.
Phân bố
Rau má hay tích tuyết thảo là một loài cây thân thảo một năm trong phân họ Mackinlayoideae thuộc họ Hoa tán (Apiaceae hay Umbelliferae), có nguồn gốc từ đất nước Úc, các đảo Thái Bình Dương, quần đảo New Guinea, Melanesia, Malesia và Châu Á. Có 40 loài trong chi rau má.
Loài cây này mọc lan trên mặt đất. Hình dạng là trông như những đồng tiền tròn, và xếp nối nhau. Vì thế nên nó còn có danh xưng là Liên tiền thảo.
Rau má mọc dại ở những nơi ẩm thấp như bờ mương hay thung lũng. Cây đặc biệt phổ biến ở các nước vùng khí hậu nhiệt đới như Việt Nam, Campuchia,Lào, Indonesia, Srilanka,Malysia, Madagascar, Pakistan, Ấn Độ,…
Ở Việt Nam, dễ dàng phát hiện nhiều loài rau má mọc dại bên dưới các tán lá của vườn cây hoặc men theo bờ ruộng. Một vài giống đã được thuần hóa để trồng ở những vùng rau chuyên canh ở Tiền Giang và TP Hồ Chí Minh. Ngoài ra một số tỉnh vùng ĐBSCL nhập và trồng giống rau má Tây Phi.
Hình dáng
-Thân cây rau má gầy và nhẵn, bò lan trên mặt đất, có màu xanh lục hay lục ánh đỏ.
-Rễ gồm có rễ gốc và rễ đốt. Rễ gốc dạng chùm còn các rễ đốt mọc ở đốt thân ngay gốc lá. Rễ thường có màu trắng kem và được che phủ bằng các lông tơ.
-Lá có hình tròn hay hình thận, có màu xanh, cuống dài mọc từ gốc hoặc từ đốt thân. Phần đỉnh lá tròn, kết cấu trơn nhẵn với các gân lá xếp dưới dạng lưới hình chân vịt. Lá còn có mép khía tai bèo. Thường dài khoảng 5-20 cm.
-Hoa cây rau má có màu trong khoảng từ trắng, tới ánh hồng rồi đỏ, mọc thành các cụm nhỏ, tròn gần mặt đất. 2 lá bắc màu xanh bao phủ một phần mỗi hoa. Kích cỡ hoa khá nhỏ (nhỏ hơn 3 mm). Hoa mọc theo tràng, khoảng 5-6 tràng hoa. Hoa có 5 nhị và 2 vòi nhụy.
Hoa rau má
-Quả có hình mắt lưới dày dặc, đặc trưng với các loài trong chi Hydrocotyle (thường có bề mặt trơn, có sọc hay giống như mụn cơm). Sau 3 tháng có thể thu hoạch thủ công quả và toàn bộ cây, bao gồm cả rễ.
-Hạt: Cây phát tán nhờ hạt, trong tự nhiên cây sinh sản vô tính chủ yếu bằng nhảy chồi.
Thành phần hóa học
Tuỳ theo khu vực cây được trồng hoặc mùa thu hoạch tỷ lệ các hoạt chất có thể sai lệch. Thành phần được tìm thấy trong rau má bao gồm những chất sau: saponins, alkaloids, beta caroten, saccharids, sterols, flavonols, vôi (calcium), kali (potassium), sắt (iron), kẽm (zinc), ma nhê (magnesium), măng gan (manganese), lân (phosphorus), các loại vitamins B1, B2, B3, C và K.
Theo nghiên cứu của Viện vệ sinh dịch tể Việt Nam được tiến hành năm 1972, tỉ lệ các thành phần trong cây rau má như sau: nước 82,2 %; cellulose 4,5%; protein 3,2%; khoáng toàn phần 2,3% glucid 1,8%. Trong đó các vitamin chủ yếu là vitamin C chiếm 37mg%, Ca 29mg%, P 2,4mg%. Với 100g rau má tươi, ta thu được 21 calo.
Các bài thuốc từ cây rau má chữa trị bệnh hiệu quả
1- Bài thuốc từ cây rau má theo truyền thuyết
– Bài thuốc từ rau má được cho là làm nên sự trường thọ của một võ sư môn Thái Cực Quyền, tên Lý Thanh Vân, người Trung Quốc. Có người đồn rằng bài thuốc bắt nguồn từ rau má đã giúp ông thọ tới 256 tuổi
-Dân gian ở Sri Lanka cũng truyền nhau câu chuyện rằng một vị vua nổi tiếng trong thế kỷ thứ 10 với tên gọi Aruna, nhờ có bài thuốc từ rau má, đã có sức khỏe và sức chịu đựng để thỏa mãn 50 phi tần.
– Các câu chuyện trên đã phần nào chứng tỏ công dụng những bài thuốc từ rau má, tận dụng những hoạt chất có trong cây, từ giá trị dưỡng âm, chống lão hoá và làm tăng cường hệ miển dịch.
2 -Bài thuốc rau má theo y học cổ truyền phương Đông
Theo Trung y, rau má có tính lạnh, cay, đắng. Một số bài thuốc yêu cầu người ta ăn cây rau má dưới dạng tươi, để làm chậm lại quá trình lão hóa. Một số bài thuốc khác lại yêu cầu người bệnh sắc nước từ lá rau má nhằm hạ huyết áp. Bài thuốc sử dụng nước rau má sắc này cũng được coi là một loại thuốc bổ để có sức khỏe tốt, tăng trí nhớ và thị lực. Cũng có những bài thuốc yêu cầu đắp rau má lên những chỗ đau hay hạ sốt. Rau má còn gặp mặt trong các bài thuốc nhằm điều trị các chứng phù; phế quản, viêm thanh quản, tĩnh mạch; các bệnh phong , trĩ, vẩy nến hay eczema; giải ngộ độc sắn và lợi tiểu.
Người Ấn Độ còn gọi rau má là Brahmi, ý chỉ một loại dược thảo có thể giúp con người tiến đến sự hoà hợp với tâm thức vũ trụ. Vậy nên rau má là loại thực phẩm thường xuyên góp mặt trong khẩu phần ăn của những nhà yoga, vị thiền sư, và nhà thông thái.
Theo y học cỗ truyền Việt Nam, rau má có vị đắng, tính bình, hơi ngọt, vào Can, Tỳ Vị. Các bài thuốc tận dụng rau má nhằm dưỡng âm, nhuận gan, lợi tiểu, thanh nhiệt, giải độc. Bài thuốc từ rau má giúp bổi bổ, sát trùng, chữa thổ huyết, khí hư, tả lỵ, mụn nhọt, bạch đới, rôm sẩy.
Rau má cũng góp mặt trong các bài thuốc, với tác dụng sát trùng giải độc, thanh nhiệt lương huyết. Hơn nữa, rau má cũng là một loại dược thảo, có thể dùng trong các bài thuốc để dưỡng âm, làm chậm sự lão hoá, cải thiện trí nhớ, cải thiện vi tuần hoàn và chữa nhiều chứng bệnh về da.Trong Đông y bài thuốc từ rau má chế với đậu hay mè đen rất bổ dưỡng cho trẻ em, người già hoặc người ốm mới khỏi.
3-Bài thuốc từ rau má theo tây y
Từ những năm 1940, y học hiện đại bắt đầu nghiên cứu áp dụng tác dụng của rau má trong các phương thuốc. Rau má có những hoạt chất thuộc nhóm saponins. Hoạt chất asiaticoside có tác dụng trong bài thuốc điều trị bệnh lao và bệnh phong. Chất asiaticoside trong dịch chiết rau má, là phương thuốc hữu hiệu, giúp làm tan lớp màng bao nầy, để sau đó hệ thống miển dịch của cơ thể tiêu diệt chúng.
Một số báo cáo khoa học rau má góp phần trong các bài thuốc hỗ trợ làm lành vết thương. Bài thuốc từ rau má kích thích liền sẹo bằng việc sản xuất chất keo. Báo cáo cũng cho thấy sự giảm sút của các tác động viêm nhiễm hay các nguyên bào sợi.
Các nhà thảo mộc học còn cho rằng bài thuốc từ rau má bồi bổ cho não, các tuyến nội tiết và xác nhận nước chiết từ rau má là bài thuốc giúp cải thiện các vấn đề về da và hệ tuần hoàn.
Một số công trình nghiên cứu và kết quả lâm sàng cho thấy dịch chiết rau má là bài thuốc giúp tăng khả năng kích hoạt các tiến trình sinh học trong việc phân chia tế bào, tái tạo mô liên kết hỗ trợ vết thương mau lành và lên da non. Hiên nay thuốc từ rau má có hình thức khá đa dạng: thuốc bột, thuốc tiêm, thuốc mỡ để điều trị các chứng bệnh về da như bỏng, chấn thương, vết lở lâu lành, cấy ghép da, giải phẩu, vết lở do ung thư, vẩy nến, bệnh phong, …
Trên thực tế, rau má như một phương thuốc tác động lên hệ thần kinh trung ương, làm giảm căng thắng, tăng khả năng tập trung và giúp cải thiện trí nhớ người già. Người ta cho rằng với bài thuốc là dịch chiết rau má, bệnh nhân Alzheimer có thể chuyển biến tốt nhờ vào dẫn xuất của chất Asiaticoside và bài thuốc có thể bảo vệ các tế bào thần kinh khỏi ảnh hưởng xấu của các độc tố beta-amyloid.
Đối với tuần hoàn máu, bài thuốc từ cây rau má tận dụng hoạt chất có sẵn trong cây có tác dụng cải thiện vi tuần hoàn ở các mao mạch, tĩnh mạch, bảo vệ thành trong của thành mạch và tăng sự đàn hồi của mạch máu. Do đó các bài thuốc từ rau má cũng được dùng nhiều trong điều trị chứng tăng áp lực tĩnh mạch ở những chi dưới.
Nhiều nơi còn lưu truyền bài thuốc chữa bệnh khớp mãn tính từ rau má bằng cách dùng 2 lá mỗi ngày.
Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết. Hi vọng bài viết đã cung cấp tới các bạn những thông tin hữu ích.
